120 lat! Jesteśmy z Wami. Każdego dnia.

Miliardy litrów dobrej wody prosto z kranu, miliony przepracowanych godzin, 2280 km sieci wodociągowej, sieć kanalizacyjna licząca 1935 km, cztery zakłady uzdatniania wody, dwie oczyszczalnie ścieków, Stacja Termicznej Utylizacji Osadów oraz wiele innych obiektów infrastruktury – to Wodociągi Miasta Krakowa dzisiaj, po 120 latach swojej działalności. 

Jesteśmy z Wami!
Wodociągi Miasta Krakowa przebyły długą drogę, by stać się przedsiębiorstwem nowoczesnym, skrojonym na miarę czasów! Starannie przemyślany i konsekwentnie realizowany program inwestycyjny (przy zapewnieniu znaczącego wsparcia ze środków Funduszu Spójności Unii Europejskiej),  umożliwił rozbudowę niezbędnej infrastruktury wodociągowej i kanalizacyjnej dla ponad 99% mieszkańców i w istotny sposób przyczynił się do rozwoju miasta, podnosząc tym samym komfort życia w Krakowie. Od 2002 roku tylko na ten cel przeznaczono miliardy złotych.  W efekcie podejmowanych działań, nasza Spółka jest nie tylko wiodącą w Europie nowoczesną firmą, ale przede wszystkim podmiotem przyjaznym mieszkańcom i środowisku.

Wysoka aktywność w pozyskiwaniu funduszy unijnych umożliwiła pozyskanie łącznie ponad  pół miliarda złotych dotacji na rozwój infrastruktury wodociągowej i kanalizacyjnej. Wykonanie zaplanowanych przedsięwzięć przyczyniło się do ochrony środowiska naturalnego, nie tylko w wymiarze lokalnym, ale również krajowym w kontekście ochrony rzeki Wisły, a zatem także morza Bałtyckiego. Dlatego mieszkańcy Krakowa mogą mieć pewność, że ścieki oczyszczane przez krakowskie zakłady spełniają wszelkie rygorystyczne normy jakościowe.

Każdego dnia!
Zaopatrujemy w krakowską kranowiankę (dobrą wodę prosto z kranu) zarówno mieszkańców Krakowa, jak i sąsiadujących z nami powiatów i gmin. Do krakowskich mieszkań i domów dostarczamy zdrową i smaczną wodę w olbrzymich ilościach. Jej jakość spełnia wymagania polskich i unijnych norm, co potwierdzają systematyczne kontrole naszego Centralnego Laboratorium, które należy
do ścisłej czołówki pod względem liczby wdrożonych metod analitycznych i wykonywanych badań oraz posiada Certyfikat Akredytacji obejmujący pobieranie próbek i badania jakości wody ścieków i osadów.


120 lat!
Nasza historia zaczyna się od słów Józefa Dietla (który w latach  1866–1874 pełnił funkcję Prezydenta Miasta Krakowa) skierowanych do krakowskich radnych: „Nie zrażajcie się, Panowie wielkimi kosztami, jakie pociągnie za sobą urządzenie wodociągu, bo koszta przeminą, korzyści zaś będą wieczne!”.
 
Ale nie od razu wodociąg zbudowano - miasto musiało na niego jeszcze trochę poczekać, choć sytuacja sanitarna ówczesnego Krakowa była dramatyczna. Mieszkańcy zaopatrywali się w wodę ze studni, które w dużej mierze były skażone. Miasto nękały liczne epidemie,
a średnia długość życia wynosiła zaledwie 30 lat. Na szczęście, wkrótce także i dla miejskich radnych stało się jasne, że „nie ma... najmniejszej wątpliwości, że zaopatrzenie miasta w dobrą i obfitą wodę jest najdzielniejszym środkiem zmniejszenia chorobliwości
i śmiertelności z chorób zakaźnych w ogólności, a tem samem środkiem do przedłużenia średniego trwania życia ludzkiego” [Sprawa Wodociągowa Krakowska, 1887 r.].
 
W 1898 roku Rada Miasta podjęła kluczową uchwałę: „Postanawia się budowę wodociągu miejskiego pompowego o wydajności
16 000 m3 najwyższej dziennej dostawy (…) zasilanego wodą gruntową z terenów wodonośnych w Bielanach”. Ostatecznie wodociąg, zaprojektowany przez R. Ingardena, oddano do użytku za kadencji Prezydenta Józefa Friedleina, w dniu 14 lutego 1901 roku.

Tak o tym pisał najbardziej  wówczas poczytny krakowski dziennik „Czas”:
 „…O g. 10 wyruszyli zebrani uczestnicy uroczystości kilkunastu powozami do Bielan. Malowniczy widok przedstawia wspaniały zakład wodociągowy u stóp góry klasztornej. Na podwórzu zakładu tryskał ogromny wodotrysk. Goście udali się najpierw do ogromnej hali maszyn, przyozdobionej herbami, festonami i chorągwiami, gdzie był już zebrany personel biura wodociągowego (…). Następnie wręczył p. Ingarden prezydentowi miasta dwa złote klucze od zakładów wodociągowych, prosząc by pozwolił maszyny w ruch puścić. Prezydent miasta p. Friedlein przyjmując klucze – wyrażał wszystkim podziękowanie za dokładne i sumienne, a przytem oszczędne wykonanie planów. Poczem wypowiadając słowa: „Bogu na chwałę, ludziom na pożytek” przeciął biało-niebieską szarfę, przewiązaną około koła maszynowego.”

Wzniesiony z charakterystycznej, czerwonej cegły Zakład Uzdatniania Wody Bielany (nazwany pierwotnie – Zespół Wodociągów Miejskich im. cesarza Franciszka Józefa I) jest miejscem szczególnym. Stanowi przykład unikalnej architektury przemysłowej i jest świadectwem dawnych technik inżynierskich oraz zmian, jakim podlegały na przestrzeni minionego wieku. Uruchomienie zakładu
na Bielanach jest równocześnie początkiem „nowożytnej” historii Wodociągów Miasta Krakowa.

W roku 1901 powierzchnia miasta wynosiła niecałe 7 km2, z czego ponad 1 km2 stanowiły Błonia. Kraków zamieszkiwało niecałe
sto tysięcy ludzi. W dniu otwarcia z wodociągu miejskiego mogli skorzystać mieszkańcy 227 gospodarstw, a już pod koniec 1902 roku liczba ta wzrosła prawie siedmiokrotnie. Krakowianie szybko zrozumieli, że bezpośredni dostęp do bieżącej wody znacznie podnosi komfort i jakość życia, dlatego chętnie decydowali się na przyłączenie do miejskiej sieci.

Początkowo zakład czerpał wodę ze złóż wodonośnych w rejonie Bielan, przez usytuowany na lewym brzegu Wisły zespół 20 studni wierconych. Za pomocą lewara woda transportowana była do studni zbiorczej, a dalej z wykorzystaniem pomp tłokowych napędzanych maszynami parowymi, podawana na odległość ok. 4,5 km do położonego 49 metrów powyżej płyty Rynku Głównego zbiornika wody pitnej „Kościuszko”, a z tego miejsca już grawitacyjnie spływała do centralnej części Krakowa.

Wciąż rosnące zapotrzebowanie na wodę nieustannie rozwijającego się miasta, przekraczało możliwości terenu wodonośnego.
Podjęto decyzję o rozbudowie ujęcia i przystosowaniu zakładu do produkcji „sztucznej wody gruntowej”. Ta technologia polegała
na wybudowaniu szeregu basenów infiltracyjnych, zasilanych wodą wiślaną. Woda przesączała się przez ich piaszczyste dno, osadzając zawiesiny i zanieczyszczenia. Oczyszczona w ten sposób, przenikała do przepuszczalnych warstw gruntu, skąd była ujmowana
za pomocą studni głębinowych. Pierwszy basen infiltracyjny uruchomiono w lutym 1921 roku, równolegle rozbudowując zespół studni ujmujących. W 1932 roku na terenie zakładu powstało pierwsze laboratorium prowadzące analizy chemiczne ujmowanej wody,
a rok później uruchomiono laboratorium bakteriologiczne oraz stację chlorowania.

Na lata 1946 - 1949 przypada kompleksowa modernizacja zakładu, która zwiększyła jego możliwości produkcyjne. Jednak nie na tyle,
by sprostać postępującemu procesowi urbanizacji i związanej z nim rozbudowy miasta. Kolejnym problemem był wzrost zanieczyszczenia Wisły. Rozpoczęto poszukiwania alternatywnego źródła wody – od 1957 roku zakład czerpał ją jednocześnie z rzeki Wisły i Sanki. Zmieniono również sposób dezynfekcji, zastępując proces chlorowania ozonowaniem, co znacznie poprawiło smak
i zapach wody dostarczanej krakowianom. Zastosowanie ozonatorów w Wodociągach Miasta Krakowa było pierwszym przypadkiem wykorzystania tego typu urządzeń w Polsce.
W 1988 roku zrezygnowano definitywnie z poboru wody z zanieczyszczonej Wisły. Od tego momentu zakład korzysta wyłącznie ze złoża wodonośnego i rzeki Sanki.

Przez ponad pięćdziesiąt lat Zakład Uzdatniania Wody Bielany był podstawowym dostawcą wody dla Krakowa, a w późniejszym czasie jednym z filarów zaopatrzenia w wodę. Pracując nieprzerwanie od 1901 roku, nadal pozostaje ważnym ogniwem miejskiego systemu wodociągowego.

W 1998 roku Zakład Uzdatniania Wody Bielany został wpisany pod nazwą zespół Wodociągów Miejskich do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego pod numerem A-1087.
 

Dodano w dniu 14/02/2021